HTML là gì?
HTML là viết tắt của thuật ngữ Hypertext Markup Language (tạm dịch là Ngôn ngữ Đánh dấu Siêu văn bản). HTML được sử dụng để tạo và cấu trúc các thành phần trong trang web hoặc ứng dụng, phân chia các đoạn văn, tiêu đề, tiêu đề phụ, trích dẫn… Tuy nhiên, HTML không phải là một ngôn ngữ lập trình.
Một tài liệu HTML được hình thành bởi các phần tử HTML (HTML Elements) được định nghĩa bằng các cặp thẻ (tag và thuộc tính). Các cặp thẻ này thường được bao bọc bởi các dấu ngoặc nhọn (ví dụ: <html>) và thường được tạo thành một cặp, gồm thẻ mở và thẻ đóng.
Ví dụ, để tạo một đoạn văn, bạn đặt văn bản bên trong cặp thẻ mở và thẻ đóng <p> và </p>:<p>Đây là cách bạn thêm đoạn văn trong HTML.</p>
Tuy nhiên, một số thẻ đặc biệt không cần thẻ đóng, và dữ liệu được định nghĩa trong các thuộc tính (như thẻ <img>).
HTML được sáng tạo bởi Tim Berners-Lee, người cũng là cha đẻ của World Wide Web và là chủ tịch của World Wide Web Consortium (W3C – tổ chức thiết lập các tiêu chuẩn cho môi trường Internet). Các quy tắc và cấu trúc của HTML được phát triển và quản lý bởi W3C. Bạn có thể tra cứu thông tin mới nhất về ngôn ngữ này bất kỳ lúc nào trên trang web của W3C.
Cách hoạt động của HTML và các website
Khi bạn nhập một tên miền vào trình duyệt (như Chrome), trình duyệt sẽ kết nối đến một máy chủ web bằng cách sử dụng một địa chỉ IP, mà trước hết được chuyển đổi từ tên miền thông qua việc phân giải tên miền (DNS). Máy chủ web là một máy tính liên kết với internet, nhận yêu cầu từ trình duyệt của bạn. Máy chủ sau đó trả về thông tin dưới dạng một tài liệu HTML để trình duyệt hiển thị trang web.
Tập tin HTML bao gồm các phần tử HTML và thường được lưu với phần mở rộng .html hoặc .htm. Khi tập tin HTML được tạo ra, trình duyệt web sẽ xử lý nó. Trình duyệt sẽ đọc và hiểu nội dung HTML từ các thẻ trong tập tin và biến chúng thành văn bản đánh dấu để đọc, nghe hoặc hiểu (bởi các bot máy tính).
Bạn có thể xem tập tin HTML này bằng bất kỳ trình duyệt web nào (như Google Chrome, Safari, hoặc Mozilla Firefox). Trình duyệt sẽ đọc các tập tin HTML này và hiển thị nội dung trên internet để người đọc có thể xem.
Thường thì một trang web sẽ bao gồm nhiều tập tin HTML khác nhau, ví dụ như trang chủ, trang sản phẩm, trang blog…
Cấu trúc cơ bản của một đoạn HTML
Mỗi trang HTML bao gồm một tập hợp các thẻ (còn gọi là phần tử). Mỗi thẻ có chức năng cụ thể, giúp xây dựng cấu trúc toàn diện cho trang web. Có thể hiểu đây như việc xây dựng từng khối của một tòa nhà, tạo ra một cấu trúc tương tự cây thư mục, bao gồm các phần tử như phần, đoạn văn, tiêu đề và các khối nội dung khác.
Hầu hết các phần tử HTML đều có thẻ mở và thẻ đóng, có cấu trúc như <tag></tag>.
Để hiểu cách cấu trúc HTML của một trang web, bạn có thể xem ví dụ mã nguồn HTML của một trang như sau:
Trong đó:
- <!DOCTYPE html>: khai báo kiểu dữ liệu hiển thị.
- <html> và </html>: cặp thẻ bắt buộc, đại diện cho phần tử cấp cao nhất, gói gọn tất cả nội dung của trang HTML.
- <head> và </head>: chứa thông tin meta của trang web như tiêu đề trang, bộ ký tự.
- <title> và </title>: thẻ nằm trong thẻ <head>, dùng để đặt tiêu đề của trang.
- <body> và </body>: chứa toàn bộ nội dung hiển thị trên trang.
- <h1></h1>, <h2></h2>: định dạng đoạn văn bản thành tiêu đề. Thông thường, có 6 cấp độ tiêu đề trong HTML, từ <h1> đến <h6>. Trong đó, <h1> là cấp độ cao nhất và <h6> là cấp độ thấp nhất.
- <p> và </p>: chứa đoạn văn bản của trang web.
Các thẻ thông dụng trong HTML
Trong HTML, có hai loại thẻ chính được sử dụng phổ biến: thẻ block-level và thẻ inline.
Thẻ block-level: Đây là loại thẻ cấp cao nhất, chiếm toàn bộ không gian của trang web và luôn bắt đầu từ một dòng mới. Ba thẻ block-level mà mọi trang HTML cần bao gồm <html></html>, <head></head>, và <body></body>. Thẻ inline: Thẻ này chiếm ít không gian hơn trên trang web và không bắt đầu từ dòng mới. Thường được sử dụng để định dạng nội dung bên trong các thẻ block-level. Thẻ Block-Level Mọi trang HTML cần bao gồm ba thẻ block-level: <html>, <head>, và <body>.
Thẻ <html></html> là phần tử cấp cao nhất dùng để bao bọc toàn bộ nội dung của trang HTML. Thẻ <head></head> chứa các thông tin meta như tiêu đề trang và bộ ký tự. Cuối cùng, thẻ <body></body> được sử dụng để bao bọc toàn bộ nội dung hiển thị trên trang. Thẻ Inline Thẻ inline thường được sử dụng để định dạng và tạo bố cục cho nội dung bên trong các thẻ block-level. Ví dụ, thẻ <strong></strong> được dùng để làm cho chữ in đậm, còn thẻ <em></em> để làm cho chữ in nghiêng.
Hyperlink cũng là một phần tử trong HTML, được đại diện bởi thẻ <a></a> và thuộc tính href để chỉ định liên kết cụ thể: <a href=”https://topdev.vn/”>Click me!</a>
Ảnh cũng là phần tử inline. Bạn có thể thêm ảnh bằng cách sử dụng thẻ <img> mà không cần thẻ đóng. Tuy nhiên, bạn cần sử dụng thuộc tính src để chỉ định nguồn ảnh, ví dụ:<img src=”/images/example.jpg” alt=”Hình ví dụ”>
Ưu và khuyết điểm của HTML
HTML là một ngôn ngữ đánh dấu siêu văn bản, và do đó nó đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng cấu trúc siêu văn bản trên website và khai báo các phương tiện kỹ thuật số như hình ảnh, video, và nhạc. Tuy nhiên, HTML cũng mang theo các ưu và khuyết điểm riêng.
Ưu điểm:
Sự phổ biến rộng rãi với nguồn tài nguyên hỗ trợ đa dạng và cộng đồng sử dụng lớn. Dễ học và hiểu, phù hợp cho người mới học lập trình. Là ngôn ngữ mã nguồn mở hoàn toàn miễn phí. Cấu trúc gọn gàng và đồng nhất giữa các thành phần. Tuân theo tiêu chuẩn thế giới do World Wide Web Consortium (W3C) quản lý. Dễ dàng kết hợp với các ngôn ngữ backend như PHP, Python…
Khuyết điểm:
Chủ yếu được sử dụng cho các trang web tĩnh. Đối với các tính năng động như cập nhật thời gian thực, bạn cần sử dụng JavaScript hoặc các ngôn ngữ backend bên thứ ba như PHP. Một số trình duyệt không hỗ trợ tốt các tính năng mới.
Vai trò của HTML trong website
Với những lợi và hạn chế đã được đề cập, không hẳn là chỉ sử dụng HTML để tạo ra một trang web, mà HTML đóng một vai trò quan trọng trong việc xây dựng cấu trúc của trang. Một trang web tiêu chuẩn sẽ được hình thành bởi:
HTML – Tạo cấu trúc và định dạng siêu văn bản.
CSS – Định dạng siêu văn bản đơn thuần từ HTML thành một bố cục trang, bao gồm màu sắc, hình ảnh nền,…
Javascript – Tạo ra các sự kiện tương tác với hành động của người dùng (ví dụ: chat, cập nhật nội dung, hiệu ứng trượt).
PHP – Ngôn ngữ lập trình để xử lý và trao đổi dữ liệu giữa máy chủ và trình duyệt.
MySQL – Hệ quản trị cơ sở dữ liệu dựa trên truy vấn có cấu trúc.
Nếu trang web được xem như một thực thể hoàn chỉnh, thì HTML có thể được coi là khung xương của thực thể đó. Dù trang web thuộc loại nào, tương tác với ngôn ngữ lập trình nào để xử lý dữ liệu, HTML vẫn cần thiết để hiển thị nội dung cho người dùng.
Sự hỗ trợ giữa HTML, CSS và Javascript trong trang web
Mặc dù HTML được xem như khung cơ bản cho một trang web, nhưng nó chưa đủ để xây dựng một trang web chuyên nghiệp. Vì vậy, các nhà phát triển thường sử dụng HTML để thêm các phần tử văn bản và tạo cấu trúc giao diện cho phần nội dung trên trang.
Khi kết hợp HTML với CSS và Javascript, khả năng tương thích cao giúp tạo ra trải nghiệm người dùng tốt hơn và cung cấp các chức năng cao cấp. Cụ thể:
CSS đóng vai trò quan trọng trong thiết kế bằng cách tạo background, màu sắc và hiệu ứng cho trang. Javascript giúp tạo ra các chức năng động như thư viện hình ảnh, trình trượt, cửa sổ pop-up,… Trong lĩnh vực trang web, có hai loại chính:
Trang web tĩnh (static web) – Đây là các trang web không tương tác với máy chủ web để trao đổi dữ liệu, chỉ chứa dữ liệu được định nghĩa sẵn bằng HTML và được trình duyệt hiển thị. Trang web động (dynamic web) – Đây là các trang web tương tác với máy chủ để gửi và nhận dữ liệu. Dữ liệu được gửi tới trình duyệt dưới dạng văn bản HTML để hiển thị. Để có khả năng tương tác với máy chủ web, các ngôn ngữ lập trình phía máy chủ như PHP, ASP.NET, Ruby,… được sử dụng. Ví dụ, các trang web được tạo bằng WordPress thường thuộc loại trang web động.
Các ứng dụng hỗ trợ lập trình HTML
Để lập trình trang web một cách hiệu quả và tiết kiệm thời gian, bạn có thể tận dụng các phần mềm hỗ trợ lập trình HTML miễn phí và hiệu quả sau đây:
- Sublime Text
- Visual Studio Code (VS Code)
- Atom
Nguồn tài liệu tham khảo về HTML
HTML đóng vai trò quan trọng trong xây dựng một trang web. Các quy chuẩn và cấu trúc HTML được phát triển và duy trì bởi World Wide Web Consortium (W3C). Bạn có thể tra cứu tình trạng và thông tin mới nhất về HTML bất cứ lúc nào trên trang web của W3C.
Tạo một đoạn văn HTML đầu tiên
Trong việc soạn thảo, chúng ta tạo ra một đoạn văn bản sử dụng các thẻ HTML để định dạng, không phải tạo một tệp HTML hoàn chỉnh.
Bạn có thể sử dụng ứng dụng Sublime Text để thực hiện việc này. Sublime Text là một chương trình soạn thảo văn bản miễn phí, thường được dùng để viết các loại văn bản từ đơn giản đến phức tạp, bao gồm cả mã code.
Phiên bản miễn phí của Sublime Text có thể yêu cầu bạn mua bản quyền sau một số lần lưu tập tin. Bạn có thể chọn “No” để từ chối yêu cầu này.
Ngoài ra, bạn cũng có thể thực hiện thao tác tại trang web sau: https://www.w3schools.com/html/html_examples.asp
Chúng tôi hy vọng với thông tin trong bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về khái niệm của HTML. Đừng quên cập nhật thêm kiến thức và kinh nghiệm hữu ích về HTML cũng như lĩnh vực lập trình và công nghệ. Chúc bạn có những khám phá thú vị và mới mẻ trong hành trình phát triển sự nghiệp lập trình sắp tới!
Tương Tác Giữa HTML, CSS và JavaScript
HTML, CSS và JavaScript tương tác với nhau theo một mối quan hệ tương hỗ. Để tạo ra một trang web hoàn chỉnh, người dùng cần phải kết hợp sử dụng HTML, CSS và JavaScript. Công việc cụ thể mà mỗi công cụ thực hiện như sau:
- HTML chịu trách nhiệm xây dựng cấu trúc văn bản, tạo giao diện và cấu trúc cho phần nội dung trên trang web.
- CSS đảm nhiệm nhiệm vụ thiết kế, tạo background, tùy chỉnh màu sắc và hiệu ứng cho trang web.
- JavaScript là thành phần cốt lõi, quyết định các sự kiện xảy ra khi người dùng nhấp chuột hoặc di chuyển trên trang web. JavaScript giúp tạo ra các chức năng động như thư viện hình ảnh, cửa sổ pop-up, thanh trượt (slider),… cho trang web. Đồng nghĩa, JavaScript xác định tương tác và yếu tố động trên trang web.
Mối Liên Hệ Giữa HTML, CSS và JavaScript và Các Phần Mềm Lập Trình HTML
Liên kết Giữa HTML, CSS và JavaScript
Sự tương hỗ giữa HTML, CSS và JavaScript là một mối quan hệ tương hỗ. Để xây dựng một trang web hoàn chỉnh, người dùng cần phải sử dụng kết hợp HTML, CSS và JavaScript. Công việc cụ thể của mỗi công cụ như sau:
HTML có trách nhiệm xây dựng cấu trúc văn bản, tạo giao diện và cấu trúc cho phần nội dung trên trang web. CSS đảm nhận chức năng thiết kế, xây dựng background, tùy chỉnh màu sắc và hiệu ứng cho trang web. JavaScript là yếu tố cốt lõi, quyết định các sự kiện xảy ra khi người dùng nhấp chuột hoặc di chuyển trên trang web. JavaScript giúp tạo ra các chức năng động như thư viện hình ảnh, cửa sổ pop-up, thanh trượt (slider),… cho trang web. Khác biệt là, JavaScript xác định tương tác và các yếu tố động trên trang web.
Phần Mềm Lập Trình HTML
Việc lập trình HTML có thể thực hiện trên nhiều phần mềm hoặc trình soạn thảo. Tuy nhiên, đối với cộng đồng lập trình viên, dưới đây là một số phần mềm lập trình HTML phổ biến hiện nay:
Sublime Text Sublime
Text là một trình soạn thảo mã nguồn miễn phí. Phần mềm này hỗ trợ trên nhiều nền tảng khác nhau bao gồm Windows, Mac và Linux. Với Sublime Text, lập trình viên có thể dễ dàng chỉnh sửa các tập tin địa phương (local files) hoặc một mã nguồn một cách thuận tiện.
Atom
Atom là một phần mềm mã nguồn mở với chức năng soạn thảo văn bản. Sau khi tải ứng dụng về máy, bạn có thể sử dụng ngay mà không cần phải phụ thuộc vào các tệp cấu hình. Đây cũng là một phần mềm miễn phí, được nhiều lập trình viên ưa chuộng.
Visual Studio Code
Visual Studio Code giúp người dùng biên tập, soạn thảo mã nguồn để hỗ trợ trong quá trình xây dựng và thiết kế web. Phần mềm này tương thích với nhiều nền tảng và cấu hình máy khác nhau. Visual Studio Code cung cấp tính năng mạnh mẽ bao gồm thay đổi giao diện (Theme), phím tắt và các tùy chọn đa dạng khác.
Dreamweaver
Dreamweaver là phần mềm chuyên dùng để thiết kế website. Ứng dụng này có giao diện thân thiện và hỗ trợ package. Với Dreamweaver, bạn có thể thiết kế web một cách trơn tru mà không cần phải cài đặt phần mềm hỗ trợ bổ sung. Tuy nhiên, ứng dụng yêu cầu thông tin người dùng khá chi tiết, do đó bạn cần phải trải qua nhiều bước xác minh danh tính khi tải về phần mềm.
Thẻ HTML Thường Được Sử Dụng
Trong HTML, có một loạt các thẻ tag phục vụ cho nhiều mục đích và chức năng khác nhau. Tuy vậy, chúng có thể được phân loại vào 5 nhóm chính như sau:
Thẻ Văn Bản
Thẻ văn bản được dùng để tạo nội dung văn bản trong mã HTML. Để tạo văn bản, bạn sử dụng thẻ <p>. Khi muốn tạo khoảng trắng giữa hai ký tự, bạn có thể sử dụng chuỗi ký tự ” “. Để ngắt dòng, thẻ <br> được sử dụng.
Thẻ Định Dạng
Thẻ định dạng được dùng để nhấn mạnh hoặc đánh dấu một số phần của văn bản HTML. Một số thẻ định dạng thông dụng gồm:
- Thẻ <b> để làm nổi bật nội dung.
- Thẻ <strong> để làm nổi bật với chữ đậm.
- Thẻ <big> để tăng kích thước chữ một cấp.
- Thẻ <small> để giảm kích thước chữ một cấp.
- Thẻ <i> để hiển thị chữ in nghiêng.
- Thẻ <em> để đánh dấu nhấn mạnh.
- Thẻ <ins> để đánh dấu phần văn bản được chèn.
- Thẻ <del> để đánh dấu phần văn bản bị xóa.
- Thẻ <sub> để tạo chỉ số dưới.
- Thẻ <sup> để tạo chỉ số trên.
Thẻ Hình Ảnh
Thẻ hình ảnh, hay thẻ <img />, được dùng để chèn hình ảnh vào mã HTML. Thẻ này có hai thuộc tính cần thiết là src và alt. Cấu trúc của thẻ hình ảnh như sau: <img src=”” alt=”” />
Thẻ Liên Kết
Thẻ liên kết được sử dụng để tạo mối quan hệ giữa trang HTML và các tài nguyên bên ngoài. Thường thì thẻ liên kết được sử dụng để liên kết với các tệp CSS. Một số cấu trúc liên quan đến thẻ liên kết bao gồm: <head>, <link rel=”stylesheet” type=”text/css” href=”filecss.css” />, <head>
Thẻ Biểu Mẫu (Form)
Thẻ biểu mẫu (form) được dùng để tạo giao diện “biểu mẫu” cho người dùng trong HTML. Ngoài việc tạo biểu mẫu, thẻ form còn giúp truyền dữ liệu lên máy chủ, nhưng không có tác động đến việc điều khiển bố cục. Cấu trúc cơ bản của thẻ form bao gồm tham số action: <form action=””></form>. Bên trong thẻ form, bạn có thể chứa nhiều thẻ khác để xử lý dữ liệu.
Qua bài viết này, chúng tôi đã chia sẻ một số kiến thức nhằm giúp bạn hiểu rõ về HTML và các khái niệm liên quan. Hy vọng thông qua những thông tin này, bạn sẽ có cái nhìn tổng quan về HTML và có khả năng áp dụng kiến thức này vào việc thiết kế trang web. Nếu bạn quan tâm đến việc tìm hiểu thêm về các khía cạnh của hệ thống mạng, hãy tiếp tục theo dõi các thông tin mới của chúng tôi.
